تکثیر نسترن کوهی توسط بذر صورت می گیرد . پس از جمع آوری دانه های داخل میوه آنها را باید کشت کرد. دانه ها برای مدت نسبتا طولانی قوه نامیه (قدرت جوانه زنی) مناسبی دارند. دانه ها را در اواسط شهریور ماه اقدام به کشت در خزانه های مخصوص می کنند. پس از آبیاری مناسب، منظم و وجین علفهای هرز سطح خزانه ، در بهار سال آینده بذرها سبز می شود و در پاییز به زمین اصلی منتقل می کنند.به علت پر رشد بودن سریع فاصله ردیفها پر می شود.

کاربرد:


بلوارها ، حاشیه جاده ها و در داخل پارکها (قسمتی که بافت خاک مناسب کشت گیاهان دیگر را ندارد)

برداشت محصول:
هنگامی که رنگ آن قرمز براق شد. چنانچه میوه با سرما مواجه شود یا مدت بیشتری روی گیاه بماند قسمت گوشتی میوه نرم و خمیری می شود و فاقد ویتامین C و ارزش دارویی می شود. برداشت میوه نارس نیز مطلوب نیست زیرا ویتامین آن کم است.

برای خشک کردن میوه از خشک کنهای الکتریکی استفاده کرد و در دمای مناسب برای خشک کردن 80 تا 90 درجه سانتیگراد است و رطوبت مجاز در میوه های خشک شده 12% است مقدار میوه 8 تا 10 تن در در هکتار است

چای میوه گل نسترن:

مواد: میوه گل نسترن(15عدد)، آب سرد( 2لیوان)، مقداری نبات.

خواص: طبیعت معتدل و خشک، پایین آورنده فشار خون، ضد قند خون، ضد ورم و درد کلیه، شستشو دهنده کلیه، سرشار از ویتامین ث، ضد سرماخوردگی، مقوی معده، ضد اسهال.

نام آذری: قیزیل گول*  نام کردی : شیلان یا دلیق ـ گوله باخی*  درزبان تالشی : سکرت ، sekert

نام فارسی : نسترن کوهی ـ گل سرخ وحشی ـ گل سرخ بری ـ گل محمدی ـ گل باغی

نام عربی : ورد السیاج – وردبری - وردالصینی

 همانطور که از نام های این گل پیداست بیشتر در میان باغ ها و بوته زار ها به صورت خود رو می روید .عموماً گیاهانی به صورت درختچه های کوچک به ارتفاع 2 تا 3 متر اند که به تفاوت در حاشیه جنگلها، بیشه ها، گودال ها و اماکن نظیر آن یافت می شوند. برگ های آنها منقسم به 5 تا 7 برگچه بی کرک یا کرکدار و منتهی به استیپولهائی است که در برگهای شاخه های فوقانی ، فاقد ناحیه آزاد ولی در برگهای تحتانی ، دارای دو قسمت آزاد به حالت نسبتاً قائم است. گلهای آنها به رنگهای مختلف گلی، سفید، مایل به گلی یا سفید و دارای حالت منفرد و یا مجتمع به صورت گل آذین دیهیم است کاسبرگ ها و گلبرگ های این گیاهان مانند انواع دیگر گل سرخ ، در بالای برجستگی کوزه ایی شکلی دیده می شود که درون آن برچه های متعدد جای دارند. پس از انجام عمل لقاح در گل، جدار برجستگی کوزه ایی شکل ضخیم و قرمز رنگ شده ، مواد مختلف ذخیره می نماید و Cynorrhodon نامیده می شود. (نام Cynorrhodon به تفاوت به نهنج فرو رفته و کوزه ایی شکل اطلاق می گردد). جدار داخلی قسمت کوزه ایی شکل، دارای الیاف باریک، نازک و ابریشمی است و در آن فندقه های متعدد بیضوی زاویه دار و بسیار سخت جای دارد که میوه حقیقی گیاه اند.

از میوه نسترن کوهی میوه بدون دانه و حتی از دانه آن به عنوان دارو یاد شده است.میوه نسترن کوهی سرشار از ویتامین C است و سایر ویتامینها را نیز دارا می باشد و برای جبران کمبود ویتامینهای بدن استفاده می شود.

در بسیاری از کشورها از میوه های نسترن کوهی مربا یا مارمالاد تهیه می کنند .مواد موثره ی این گیاه سبب کاهش اسید اوریک و معالجه ی ناراحتیهای ناشی از نقرس می گردد. از این مواد همچنین برای مداوای تورم کلیه و مجاری ادراری استفاده می شود. روغن دانه های نسترن کوهی در صنایع بهداشتی و آرایشی مورد استفاده فراوانی دارد. صرف نظر از خصوصیات دارویی نسترن کوهی جنبه های زینتی آن در فضای سبز (بخصوص در مناطقی که از نظر شرایط آب و هوایی و خاکی از وضعیت خوبی برخوردار نیستند) در خور توجه بوده و حتی در اغلب اوقات به عنوان پایه برای رزهای زینتی مورد استفاده قرار می گیرد. نسترن کوهی پراکنش زیادی در کشور دارد و حتی در بعضی نقاط به عنوان علف هرز در مزارع رشد می کند.

میوه نسترن کوهی  گرد یا تخم مرغی کوزه ایی شکل , کشیده , صاف با رنگ قرمز روشن (در مرحله رسیدگی کامل به رنگ قرمز تیره مایل به قهوه ای) که سینورودون نام دارد و دانه ها در داخل آن قرار دارد. پس از انجام عمللقاح در گل، جدار برجستگی کوزه ای شکل ضخیم و قرمز رنگ شده ، مواد مختلف ذخیره می نماید و Cynorrhodon نامیده می شود. (نام Cynorrhodon به تفاوت به نهنج فرو رفته و کوزه ایی شکل اطلاق می گردد). جدار داخلی قسمت کوزه ای شکل، دارای الیاف باریک، نازک و ابریشمی است و در آن فندقه های متعدد بیضوی زاویه دار و بسیار سخت جای دارد که میوه حقیقی گیاه هستند.

                                             قسمت های مورد استفاده

میوه تازه یا خشک شده, برگ و گل نسترن کوهی

                                    ترکیبات شیمیایی و اسانسهای گیاه

جدار گوشت دار این گیاه به عبارت دیگر قسمت گوشت دار جدار سینورودون دارای اسید سیتریک, اسید مالیک , اسید اسکوربیک به مقادیر 0.5-1.7 درصد , تانن ها, 30 درصد قند و موسیلاژ که برای از بین بردن سستی بدن و افزایش مقاومت بدن ( به خصوص در آنفلونزا) مصرف می شود و همچنین دارای کاروتن , مجموعه ویتامین های B و مقدار زیادی ویتامین C می باشد. دانه نسترن کوهی دارای ماده ایی با اثر سمی و 8-10 درصد روغن است.

میزان ویتامین C نسترن کوهی متفاوت و بسته به شرایط اقلیمی محل رویش بین 0.3-1.5 درصد است.میوه همچنین حاوی فلاونوئید, اسانس, پکتین می باشد.

همچنین از نسترن کوهی داروهایی با نامهای ویروما و دیویروما تهیه و به بازار عرضه می شود.

 خواص درمانی  فواید گل محمدی   خواص نسترن کوهی

گل نسترن کوهی ازنظرطب قدیم ایران گرم و خشک است.قسمت گوشتدار و کوزه ایی شکل به علت دارا بودن تانن - ویتامینC و موارد مختلف دیگر  اثر ضد اسکوربوت ,قابض و مدر دارد. از این جهت در رفع حالات اسهالی ,اختلاط خونی - انقباض غیر ارادی ماهیچه های معده , بیماری های ناشی از التهاب و ورم کلیه ها, دردهایی که به علت پیدایش سنگ کلیه عارض می شود به کار می رود.

1) نسترن کوهی سرشارازویتامین Cمی باشد.در100گرم آن 600میلی گرم (6گرم)ویتامین Cوجود دارد درحالی که 100گرم پرتقال فقط دارای 50میلی گرم ویتامین Cاست بنابراین مقدار ویتامین Cگل نسترن 120برابرپرتقال و 3 برابر لیموترش است.

2) درمان کننده حبس البول است.

3) بوی بد بدن را دفع می کند.آنهائی که عرق زیاد می کنند و بوی بد می گیرند باید تن خود را بعداز حمام کردن بادم کرده گل و برگ نسترن آبکشی نمایند.

4) آرام کننده اعصاب است.

5) اسهال را برطرف می کند, مخصوصاً در مسلولین. دم کرده آن را حتی می توان به کودکان برای رفع اسهال داد.

6) خونریزی از سینه رابند می آورد.

7) سنگ و ورم کلیه را رفع می کند.

8) الیاف داخلی سای نورودون ضدانگل است مخصوصاً کرم اسکاریس را ،و در این موردباید0.5گرم آن را مخلوط کرده و با عسل خورد.

9) اگر در ادرار آلبومین وجود داشته باشد برای برطرف کردن آن از دم کرده نسترن کوهی استفاده کنید.

10) بی خوابی را برطرف می کند.

11) انقباض ماهیچه های معده را برطرف می کند.

12) سرعت جریان خون را در پوست زیاد کرده و باعث لطافت پوست می شود.

13) در رفع غم و غصه مؤثر است.

14) برای رفع طپش قلب ازدم کرده نسترن کوهی بنوشید.

15) معده را تقویت می کند.

16) مصونیت بدن را در مقابل بیماریها بالا می برد.

17) برای ترمیم شکستگی استخوان و رفع ورم مقعد ضمادی از برگ نسترن کوهی درست کرده و روی قسمت شکستگی یا متورم قرار دهید.

18)چون گل نسترن کوهی شیرین است حشرات را به خود جذب می کند, مخصوصاً حشره مخصوصی به نام سای نیپس Cynipsکه دراثر نیش زدن،برجستگی های کوچکی پوشیده ازتار و به رنگ سبز مایل به قرمز درآن به وجود می آورد که به نام (به دگار)Bedegarمعروف است که خواص طبی مهمی دارد.مخصوصاً برای بیماران مسلول تقویت کننده بوده و مانع عرق کردن می شود؛و همچنین مقدارآلبومین در ادرار را کم می کند.(به دگار)اثر آرام کننده اعصاب نیز دارد.

19)مواد موثره نسترن کوهی سبب کاهش اسید اوریک و معالجه ناراحتیهای ناشی از نقرس می گردد. از این مواد همچنین برای مداوای تورم کلیه و مجاری ادراری استفاده می شود. روغن دانه های نسترن کوهی در صنایع بهداشتی و آرایشی مورد استفاده فراوانی دارد.

بر اثر مدر بودن نیز می توان از آن در موارد مختلف بدون اینکه عمل تحریک کننده بر روی مجاری ادرار داشته باشد, استفاده بعمل آورد.

جوشانده میوه مشروط بر آنکه 10 دقیقه بیشتر طول نکشد , به علت داشتن مقدار کافی ویتامین C در رفع عوارض ناشی از کمبود ویتامین C در بدن , اثر بسیار مفید ظاهر می کند.

تارهای داخل میوه( سینورودون) اگر بر روی پوست بدن کشیده شود ایجاد خارش شدید می کند. بررسیهای مختلف نشان داده است که مصرف تارهای مذکور به علت اثر تحریک کنندگی که دارد, چون باعث دفع کرم می شود از این جهت می توان از آن برای دفع آسکاریس ها در اطفال استفاده نمود.

دم کرده برگ و گل نسترن کوهی جهت شستشوی زخمها و اولسرها , سوختگی ها و در درمان آنها بکار می رود.گلبرگها کمی قابض بوده و از این رو آن را به عنوان قابض و رنگ کننده و جهت تهیه اسانس گل سرخ و گلاب به کار می رود.

میوه نسترن کوهی همچنین مقاومت بدن را دربرابر بیماریها و اپیدمی ها بالا می برد.میوه ها در عین حال فعالیت آنزیمی را تقویت نموده , تولید گلبولهای قرمز را تحریک کرده , برای درمان نقاهت مفید و با احساس سرما و لرز به خوبی مبارزه می کند.

جزایری چنین می نویسد: میوه نسترن دارای جوهر لیمو, ترشی سیب, قند انگور و جوهر مازو است و یک رزین و یک پکتین است.به علت داشتن مقدار زیاد ویتامین C مانند لیمو, کلم, گوجه فرنگی و تره دارای ارزش غذایی زیادی است.فقدان ویتامین C از فعالیت نسوج می کاهد و سبب عدم مقاومت در مقابل امراض عفونی می گردد و بدن انسان را سرد می نماید و انسان همیشه احساس خستگی می نماید.میوه نسترن , فعالیت ما را بیشتر می کند و قدرت مقاومت بدن را در مقابل امراض زیاد می کند و در مواقع قولنج, نفریت و سنگهای مثانه و تمام ناراحتی های مجاری ادرار آن را تجویز می کنند.

                                    نحوه و میزان مصرف نسترن کوهی

1.دم کرده: دم کرده 50 در 1000 میوه این گیاه به عنوان قابض و آرام کننده تجویز می شود. دم کرده گل نسترن نوشابه بسیار معطر و خوشمزه ایی است که در اکثر کلینیک های اروپایی مورد استفاده قرار می گیرند.

در میان مردم دنیا سوئیسی ها بیش از همه به این نوشیدنی سرشار از ویتامین C  اهمیت می دهند. برای فراهم کردن این نوشیدنی مسکن اعصاب کافی است چند دانه میوه گل نسترن کوهی را برای چند دقیقه دم کنید و سپس آن را به مصرف برسانید.در طی مدت کوتاهی به اثر معجزه آسای این دم کرده ی خوش رنگ و معطر پی می برید.

2. جوشانده میوه آن مشروط بر آنکه بیش از 10 دقیقه نجوشیده باشد به عنوان ضد اسکوربوت و به عنوان داروی رفع کمبود ویتامین C توصیه می شود و به کار می رود و برای آرامش اعصاب و رفع بیخوابی نیز استفاده می شود.

3.جوشانده 50 در 1000 آن که مدت زیادی جوشیده باشد بطوریکه مقدار آن به نصف حجم تقلیل یافته باشد به عنوان مدر و مقوی کلیه ها تجویز می شود.

4. از گرد میوه آن به مقدار 0.5-0.6 گرم به عنوان ضد اسکوربوت مصرف می شود.

5. برای معالجه ورم چرکی کلیه ها و معالجه نفریت و آلبومین در ادرار 50 گرم میوه تازه نسترن کوهی را به مدت 2 ساعت در 1 لیتر آب سرد خیس کنید بعد آن را روی آتش قرار دهید تا 3 دقیقه بجوشد و سپس آن را دم کرده , صاف و شیرین نمائید  و به تدریج بنوشید, این جوشانده حبس البول , نرمی استخوان و کمبود ویتامین های بدن را نیز برطرف می کند.

6. پنجاه گرم میوه آن را در 1 لیتر آب سرد بریزید و روی حرارت قرار دهید تا به جوش آید و 5 دقیقه بجوشد سپس آن را کنار بگذارید تا به مدت 10 دقیقه دم بکشد و آن را میل نمائید در درمان سنگ کلیه مفید است.

7.جوشانده این میوه بند آورنده خون(در ناراحتی لثه) بوده و درد دندان را کاهش می دهد.

8. تارهای درون میوه (قسمت کوزه ای شکل) به مقدار 0.30 گرم مخلوط در عسل جهت دفع کرم بکار می رود.

9. از میوه نسترن کوهی نوعی مارمالاد به روش زیر تهیه می شود:مقداری میوه آن را که پس از فرا رسیدن نخستین سرما چیده شده باشد انتخاب کرده, محتویات درون آن یعنی دانه و تارهای آن را به دقت خارج می سازند و آنها را به قطعاتی تقسیم کرده و هم وزن آن قند اضافه می کنند و به خوبی له می نمایند به طوریکه بصورت مخلوط یکنواخت درآید , با این ترتیب چون در مارمالاد حاصل مقدار ویتامینها بطور کامل باقی می ماند, اثر درمانی موثرتری پس از مصرف آن ظاهر می گردد.

 10. مربای سای نورودون:ابتداباید سای نورودون را به خوبی تمیز کرده،پوست،الیاف داخلی ودانه هارااز آن خارج کنیدودرداخل ظرفی که سرکه داردبریزید وبهم بزنیدتا نرم شودسپس آن راکوبیده و الک کنید،وقسمت صاف شده رابا5/1برابروزنش قندیاشکرمخلوط کرده وبپزیدتابه صورت خمیر یکنواختی درآید.

11.  شربت نسترن:یک کیلوگرم سای نورودون رابا250گرم نبات کوبیده یا شکرمخلوط کرده و5/1لیترنیزعرق نعناع به آن اضافه کنید ودرجای گرمی بگذارید بماند.البته هرروزآن راتکان دهید بعدازدوهفته آن راصاف کنید.مقدار مصرف آن یک فنجان سه بار درروز است.

12.عرق نسترن:یک چهارم لیوان ازعرق نسترن رابایک لیوان آب مخلوط کرده،سپس آن راشیرین کنید.از این شربت می توانید چند لیوان در روز بنوشید.

مضرات نسترن

نستــــرن کــوهی: (گیاه دارویی)