گیاه مورد به صورت درختچهای است که ارتفاع آن تا 5/4 متر میرسد. این درختچه همیشه سبز بوده و دارای برگهای بیضی نوکتیز به طول حداکثر 4 سانتیمتر و عرض تا 1 سانتیمتر، بدون دندانه، چرمی و به رنگ سبز تیره میباشد که به طور متقابل بر روی ساقه قرار میگیرند و معطرند.
گلها سفیدرنگ و زیبا و دارای عطر خاصی هستند که آنها هم به طور متقابل و با دمگلی در محل اتصال برگها روی ساقه قرار دارند. پرچمهای گل به تعداد زیاد و با پایهای بلند به صورت دستهای بزرگ بر روی جام گل خودنمایی میکنند و زیبایی خاصی به گلها میبخشند.
میوه هستهای مورد، کروی یا تخممرغی به اندازه نخود و به رنگ آبی مایل به سیاه یا سیاه است که طعم گس و رزینی دارد. پوست ساقه مورد که به صورت تکههایی از آن جدا میشود، معطر است. بر روی ساقه برجستگیهایی به نام گال وجود دارد. با اینکه مورد همیشه سبز میباشد، به پرورش آن توجه بسیاری میشود. منطقه پراکنش آن نواحی مدیترانه، آسیا و ایران است.
منجیل، هرزویل، خرمآباد، گیلانغرب، نواحی بختیاری، کرمان، کازرون، مهارلو، اطراف شیراز، تبریز، سروستان، فسا، لار، بندرعباس، نقاطی از بلوچستان، خراسان و غیره از مناطق رویش این گیاه در ایران هستند. قسمتهای مورد استفاده خوراکی و دارویی مورد میوه، گل، گال و برگ آن است.
تاریخچه
بر اساس کتاب گیاهان دارویی مرحوم دکتر زرگری، درختچه مورد از زمان باستان برای ایرانیان آشنا بوده است. بعضی ملل، از جمله یونانیان، برای این گیاه احترام خاصی قائل بودهاند. یونانیان مورد را سمبل جوانی و زیبایی میدانستند و برای نوعروسان تاجی از آن درست میکردند که به علت پایداری برگ مورد، نشانه عشق ماندگار و ابدی زن و شوهر بوده است. همچنین از تاج مورد در موفقیتها، افتخارات و یا فتوحات استفاده میشده است.
از قدیم برگ مورد را به عنوان ماده ضدعفونیکننده مورد استفاده قرار میدادند. از میوه آن جهت التیام زخمها و خونریزیها بهره میجستند. میوههای تازه به عنوان مقوی معده و ادرارآور مورد استفاده قرار میگرفتند.
در قرون وسطی استفاده چندانی از مورد به عنوان دارو نمیشد و از قرن 16 میلادی به بعد که این گیاه به طور علمی مورد مطالعه قرار گرفت، استفاده از آن به عنوان مقوی معده، رفع ورم روده و اسهال خونی در بین مردم رایج شد.
مورد
ترکیبات مهم مورد
مهمترین ترکیبات مورد، رایحه (اسانس) آن میباشد که حاوی سینئول، میرتنول، پینن، ژرانیول، لینالول و کامفن است.
در سالهای اخیر پژوهشگران آلمانی و ایتالیایی ترکیبات آسیل فلوروگلوسینولها را در مورد کشف کردهاند که مسئول خاصیت ضد تورم آن است.
در قسمتهای مختلف، از جمله برگ، میوه و گال مورد، تانن، اسانس و مواد رزینی وجود دارد که خاصیت قوی قابض آن مربوط به تاننها است.
دانههای موجود در میوه حاوی ترکیبات روغنی از جمله اسیدهای چرب اولئیک، لینولئیک و پالمیتیک هستند.
میوه گیاه، غیر از مواد مذکور، حاوی قندهای مختلف و اسیدهای مالیک و سیتریک میباشد.
دارو شناختی و اثرات مهم
در بعضی نقاط جهان از میوه مورد به صورت خام یا پخته، تازه یا خشک استفاده میشود. مصرف میوه خشک، به خصوص در خاورمیانه، رایج است. گلها و میوه خشک جهت عطر و مزه در سسها و شربتها به کار میروند. میوهها به صورت نوشیدنی اسیدی مصرف میشوند. در ایتالیا غنچههای گل به مصرف خوراکی میرسند. گلها شیرین و معطرند و در سالاد استفاده میشوند. برگها معطر، ضد خونریزی و مقوی هستند. به تازگی موادی با خاصیت آنتیبیوتیکی از این گیاه استخراج شده است. مواد فعال مورد به طور سریع جذب میشود و ظرف 15 دقیقه، ادرار بوی مخصوص و رنگی بنفش پیدا میکند.
فرآوردههای خوراکی مورد در درمان عفونتهای ادراری، مشکلات هضم، برونشیت، سینوزیت و سرفههای خشک م?ثرند. در هندوستان از فرآوردههای خوراکی مورد جهت مشکلات دماغی (صرع) و از فرآوردههای موضعی آن جهت عفونتها و هموروئید (بواسیر) و از اسانس برگها به عنوان آنتیسپتیک و درمان پیوره استفاده میشود. همچنین از اسانس مورد به صورت فرآوردههای موضعی برای دردهای روماتیسمی استفاده میگردد. میوه مورد دارای خاصیت ضد نفخ بوده و در درمان اسهال، اسهال خونی، بواسیر، زخمهای داخلی و روماتیسم م?ثر است. ترکیبات آسیل فلورو گلوسینول، از جمله میرتوکومولون A و B که اخیراً از مورد جدا شدهاند، بر روی باکتریهای گرام مثبت بسیار م?ثر، ولی بر روی گرام منفیها بیتأثیرند. عصاره آبی الکلی برگ، ریشه و ساقه به دلیل داشتن مواد فنلی، در از بین بردن میکروبهای گرام منفی و مثبت، از جمله Micrococcus pyogenes و Mycobacterium tuberculosis و قارچها اثری قوی دارد.
طریقه و میزان مصرف مورد
اسانس: مصرف 1 تا 2 قطره اسانس، تا چندین بار در روز بلامانع است. البته اسانس نباید به صورت خوراکی و مستقیماً مصرف شود.
دمکرده برگ: برای بهبود سرفه و سینوزیت، روی یک گرم برگ مورد یک لیوان آب جوش ریخته و به مدت 20 دقیقه روی بخار بگذارید تا دم بکشد؛ سپس آن را صاف کرده و مصرف کنید.
عوارض جانبی
مصرف دارویی در حد توصیهشده عارضه جانبی ندارد.
احتیاط
زنان باردار نباید اسانس مورد را مصرف کنند.
استفاده خوراکی بیش از اندازه از اسانس مورد (بیش از 10 گرم) خطرناک است و میتواند باعث استفراغ، اسهال و مسمومیت شود. این مسئله بیشتر به دلیل سینئول موجود در آن میباشد.
مورد
موارد استفاده مورد
اسانس مورد در محصولات بهداشتی، مانند صابون و شامپو و فرآوردههای پوستی، از جمله پماد و کرم و در عطر و ادکلن مورد استفاده قرار میگیرد. به طور متوسط از 100 کیلوگرم برگ مورد، 10 گرم اسانس به دست میآید. همچنین از چوب آن زغال فعالی با کیفیت عالی به دست میآید. چوب مورد بسیار محکم، قابل ارتجاع و دارای بافت ریز است و از آن در تهیه صنایع دستی، عصا و مبلمان استفاده میشود.
در کتاب مخزنالادویه درباره مورد چنین نوشته شده است:
مورد دارای آثار ادرارآور، تسکین سرفه، ضد اسهال، قابض، دافع خفقان، محلل اورام (ورمها)، مقوی معده و احشا، ضد زخم، درمان بواسیر، درمان زخم زبان و لثه میباشد. بوییدن برگ تازه آن مقوی دماغ (مغز) و ضماد آن جهت درد مفاصل و ضربه و شکستگی مفید است. طبخ (جوشانده) ریشه، برگ و میوه، روغن و عصاره آن مقوی مو و مانع افتادن و باعث دراز و سیاه شدن آن است.
مهمترین اثرات گزارششده
ضد درد، ضد باکتری، ضد ادم (خیز)، ضد اسپاسم، قابض، آنتیسپتیک، ضد نفخ، CNS دپرسانت، قارچکش، کاهشدهنده قند خون، خلطآور، ضد درد سینه، مسکن، محرک، مقوی معده، کرم و پارازیتکش.
نکات قابل توجه
1- خواص اشارهشده در کتاب مخزنالادویه درباره مورد، شباهت زیادی به اثرات گزارش و تأییدشده سالهای اخیر دارد.
2- فرآوردههای تقویت موی این گیاه باید به صورت موضعی مصرف شوند.
3- آنچه به عنوان مورد در عطاریها عرضه میشود، اکثراً برگ و گاه مخلوط با میوههای خشکشده آن است.
4- با توجه به اینکه بیشتر خواص مورد مربوط به عطر آن است و عطر به مرور زمان کم میشود، لذا هر چه مورد تازهتر باشد، اثرات آن قویتر است. نگهداری مورد در حرارت کم و دور از هوا و در ظروف شیشهای یا فلزی سربسته، از تبخیر سریع رایحه آن جلوگیری میکند.
5- با توجه به خاصیت ضد میکروبی قوی اسانس مورد، در بسیاری مواقع برگ مورد به طور جدا و یا مخلوط با گیاهان دیگر، مانند برگ اکالیپتوس، جهت ضدعفونی محیط و یا رفع احتقان (به خصوص در سرماخوردگی و فصول سرد) به شکل بخور استفاده میشود.
6- خواص و اثرات ذکر شده برای مورد (آس) در قانون ابن سینا مشابه با مخزن الادویه و اثرات گزارش شده جدید میباشد.
سنبل الطیب گیاهی است علفی و چن ساله که ساقه آن بطور عمودی تا ارتفاع دو متر بالا می رود . این گیاه بصورت وحشی در جنگل های کم درخت ، در حاشیه جویبارها و گودال ها در بیشتر مناطق آسیا و ایران می روید . سنبل اطیب دارای بویی مطبوع است و گربه بوی این گیاه را از فاصل دور تشخیص داده بطرف آن یم رود و در اطراف آن به جست و خیز می پدرازد و از بوی آن مست می شود. گلهای سنبل الطیب برنگ سفید یا صورتی و بصورت خوشه ای می باشد . قسمت مورد استفاده این گیاه ریشه آن است و معمولا از ریشه گیاهی که بیش از سه سال عمر ددر استفاده می شود . سنبل الطیب پس از خشک شدن برنگ قهوه ای در می آید . طعم آن تلخ ولی خوشبو و معطر است . عطر آن پس از خشک شدن بیشتر می شود . آثار دارویی ریشه تازه آن سه برابر خشک شده آن است . سنبل الطیب باید در حرارت کم خشک شود و در حرارت بالا تمام اثر دارویی آن از بین می رود . 1)اثر ضد تشنج ددر 2)در رفع ناراحتی های عصبی و هیستری مفید است 3)ضد اسپاسم و آرام بخش است 4)تب بر است 5)در معالجه صرع اثر مفید ددر 6)بیخوابی را درمان می کند 7)ضد کرم معده و روده است 8)گاز معده را از بین می برد 9)ضد هیجان است 10)میگرن را برطرف می کند 11)سرددرهای ناشی از سیگار کشیدن و مصرف الکل را رفع می کند 12)برای برطرف کردن دلهره ف تشویش و نگرانی مفید است 13)در درمان بیماری مالیخولیا اثر مفید ددر 14)در برطرف کردن ددر سیاتیک موثر است 15)ددر معده را برطرف می کند 16) سکسکه مداوم را از بین می برد 17)تقویت کننده ینروی جنسی است 18)ترشح ادرار را زیاد می کند 19)ددر سینه را برطرف می کند 20)استفراغ را برطرف می کند 21)دهان را خوشبو می کند 22)در معالجه مرض قند موثر است 23)گرد سنبل الطیب را روی زخم ها بپاشید ا التیام یابند . 2) مخلوط سنبل الطیب : 4 گرم گرد ریشه سنبل الطیب را با 4 گرم رازیانه و 4 گرم قند سائیده و مخلوط کنید این مخلوط را چهار قسمت کرده و در طول روز بفواصل مساوی بخورید . 3)تنطور والریان : 100 گرم ریشه سنبل الطیب را خرد کرده و در نیم لیتر الکل طبی 60 درجه بریزید و بگذارید بماند . هر ورز چند بار انرا بهم بزنید و پس زا 15 روز آنرا صاف کرده و در شیشه دربست نگهداری کنید .مقدار مصرف آن 10-30 قطره می باشد.
ترکیبات شیمیایی:
ریشه سنبل الطیب حاوی 1% اسانس است . این اسانس درریشه تازه بیشتر است و بتدریج که ریشه خشک می شود مقدار اسانس آن کاهش یافته ولی بوی آن قوی تر می شود . اسانس تازه برنگ سبز مایل به زرد است ولی در اثر ماندن غلیظ میشود .
خواص داروئی:
ریشه سنبل الطیب از نظرطب قدیم ایران گرم و خشک است خواص مهم آن به شرح زیر می باشد
طرز استفاده:
1)گرد سنبل الطیب : ریشه سنبل الطیب را خرد کرده و در حرارت 40 درجه خشک کنید . سپس آنرا آسیاب کنید و از الک ریز در کنید . یان گرد بعنوان ضد تشنج بکار می رود . مقدار مصرف آن 5-10 گرم در ورز است .
خواص درمانی گل گاوزبان و سنبل الطیب
جام جم آنلاین: این روزها برخی افراد از استرس، اضطراب، اختلال در تمرکز، کمخوابی یا بیخوابی ناشی از تغییر فصل رنج میبرند. بروز این علائم حتی به میزان ناچیز میتواند سلامت روح و روان را تحت تاثیر قرار داده و عملکرد طبیعی مغز را مختل کند. بنابراین برای تقویت اعصاب و ایجاد آرامش روانی بهتر است از گیاهان آرامبخشی چون گلگاوزبان، سنبلالطیب که اثرات سودمندی دارند استفاده کنیم.
گلگاوزبان
گلگاوزبان گیاهی است خودرو که اغلب در دامنه کوههای البرز میروید و در حال حاضر نیز به شکل صنعتی کشت میشود. این گیاه دارای گونههای زیادی است و به دلیل خواص دارویی فراوان و گلهای زیبا، بسیاری از خانوادهها آن را در باغچههایشان میکارند. برگها و گلها بخشهای مصرفی این گیاه را تشکیل میدهند.
گلگاوزبان به دلیل دارا بودن مقادیر چشمگیر پتاسیم و کلسیم بسیار ادرارآور بوده و با تحریک بدن، تبادلات سلولی را تنظیم و سیستم اعصاب را آرام و برای درمان ناراحتیهای اعصاب به کار میرود.
جوشانده و دمکرده این گیاه حواس پنجگانه را تقویت کرده و بسیار نشاطآور، بازکننده رنگ رخسار، کاهنده غم و اندوه و ضد وحشت و اضطراب است و میتواند حواسپرتی را رفع و تنگی نفس ناشی از آشفتگی ذهنی را بهبود بخشد.
خواص ضد سرطانی
منیزیم موجود در گلگاوزبان ضدسرطان بوده و به دلیل دارا بودن «آلکوالویید» میتواند ضد حساسیت، ضدروماتیسم و ضد التهاب باشد.
این گیاه باعث کاهش تب در بیماریهایی چون سرخک، مخملک، آبله و کهیر میشود.
در برخی کشورها برگهای تازه گلگاوزبان را به علت داشتن مقادیری ویتامین C داخل سالاد میریزند. گلهای تازه این گیاه نیز بویی شبیه خیار دارد و وقتی در آب خیسانده شود و با آبلیمو و شکر مخلوط شود، مصرف آن برای روزهای گرم بسیار نشاطانگیز و خنککننده است.
تصفیهکننده خون
گلگاوزبان علاوه بر خواص درمانی فوق تصفیهکنندهخون، ضداسپاسم، محرک غدد آدرنال، مقوی قلب و عروق، نرمکننده مجاری تنفسی، خلطآور، شیرافزا و مسهل بوده، ولی به دلیل دارا بودن آلکوالویید برای زنان باردار و کودکان مضر است.
دمکرده گلگاوزبان به همراه سنبلالطیب و لیموعمانی یک نوشیدنی نشاطآور و آرامبخش است که استفاده از آن به جای چای و قهوه در مجالس عزاداری برای ایجاد آرامش درونی توصیه میشود.
سنبلالطیب
این گیاه اعصاب را آرام میکند و ضدسرگیجه و تپش قلب است. کسانی که به خوردن قرصهای شیمیایی آرامبخش عادت کردهاند بهتر است به سراغ سنبلالطیب بروند. این گیاه ضد صرع، ضد تشنج، معرق، ادرارآور، اشتهاآور، مقوی قلب، ضددلهره و استرس بوده و سردردهای یکطرفه، اختلالات زمان یائسگی، سکسکههای مداوم، بیخوابی، خستگی و بیماریهایی را که منشأ عصبی داشته باشند، تسکین میدهد.
این گیاه نیز گونههای زیادی داشته و انواع وحشی آن خاصیت بیشتری نسبت به پرورش یافته آن دارند و معمولا در دامنه کوههای البرز یافت میشود.
جلوگیری از سفید شدن مو
سنبلالطیب به دلیل دارا بودن منگنز از سفید شدن مو جلوگیری میکند و شستن چشم با جوشانده آن سرخی چشم را از بین میبرد و مقوی معده و کبد است.
گربهها این گیاه دارویی را بیاندازه دوست دارند و به خاطر خوردن آن بیقرار میشوند به همین دلیل این گیاه علف گربه نیز نامیده میشود. این گیاه در عطاریها به فروش میرسد و مصرف بیش از اندازه و طولانیمدت آن میتواند باعث ضعف چشم و گوش شود.
متخصصان طب گیاهی توصیه می کنند برای استفاده از خواص درمانی گل گاو زبان و سنبل الطیب بویژه ایجاد آرامش و نشاط حداقل هفته ای 3 بار این دو گیاه را دم کرده و به جای چای نوش جان کنید.
چند توصیه
ـ اگر در حال مصرف داروهای شیمیایی اعصاب هستید و قصد استفاده از گیاهان دارویی را دارید حتما پزشکتان را در جریان بگذارید، چرا که تداخل دارویی ممکن است به ضررتان باشد.
ـ برای خرید گیاهان دارویی به عطاریهایی بروید که محصولاتشان در مجاورت نور آفتاب نباشند. گیاهان باید به صورت کاملا خشک در بستههای بهداشتی پلمب شده و دارای اسم، نشانی، تاریخ مصرف و دیگر مشخصات
باشند.
ـ بعد از باز کردن بسته گیاه دارویی، بلافاصله آن را درون یک شیشه دردار و به دور از نور و رطوبت نگهداری کنید.
سنبل الطیب یا علف گربه (نام علمی: Valeriana officinalis) گیاهی است که بوته ای استوار و چندساله دارد و در اروپا و بخشهایی از آسیا میروید. دارای ریشهای کوتاه و بوتهای با ارتفاع بین 50 تا 150 سانتی متر میباشد.
ریشه? این گیاه در طب سنتی ایران دارای ارزش دارویی است و از آن به عنوان آرامبخش اعصاب، خواب آور، ضد تشنج، درمان افسردگی، هضم کننده غذا و ضد دلپیچه استفاده میشود.[1]
نام علف گربه برای این گیاه ناشی از ویژگی آن است که گربهها را به خود جذب میکند و نوعی اثر روان گردان در آنها دارد. این خاصیت به دلیل وجود آکتینیدین در عصاره? این گیاه است که به فرومونهای بدن گربهها شباهت دارد. این گیاه اثر مشابهی نیز بر روی موشهای صحرایی دارد. خواص درمانی سنبل الطیب (علف گربه) سنبل الطیب گیاهی است علفی و چند ساله که ساقه آن به طور عمودی تا ارتفاع دو متر بالا می رود. این گیاه به صورت وحشی در جنگل های کم درخت، در حاشیه جویبارها و گودال ها در بیشتر مناطق آسیا و ایران می روید.
سنبل الطیب دارای بویی مطبوع است و گربه بوی این گیاه را از فاصل دور تشخیص داده به طرف آن می رود و در اطراف آن به جست و خیز می پردازد و از بوی آن مست می شود. گلهای سنبل الطیب برنگ سفید یا صورتی و به صورت خوشه ای است.
قسمت مورد استفاده این گیاه ریشه آن است و معمولاً از ریشه گیاهی که بیش از سه سال عمر دارد استفاده می شود. سنبل الطیب پس از خشک شدن برنگ قهوه ای در می آید. طعم آن تلخ ولی خوشبو و معطر است. عطر آن پس از خشک شدن بیشتر می شود.
? ترکیبات شیمیایی ریشه سنبل الطیب حاوی 1 درصد اسانس است. این اسانس درریشه تازه بیشتر است و به تدریج که ریشه خشک می شود مقدار اسانس آن کاهش یافته ولی بوی آن قوی تر می شود. اسانس تازه برنگ سبز مایل به زرد است ولی در اثر ماندن غلیظ می شود. آثار دارویی ریشه تازه آن سه برابر خشک شده آن است. سنبل الطیب باید در حرارت کم خشک شود و در حرارت بالا تمام اثر دارویی آن از بین می رود.
? خواص داروئی ریشه سنبل الطیب از نظرطب قدیم ایران گرم و خشک است خواص مهم آن به شرح زیر است. اثر ضد تشنج دارد، در رفع ناراحتی های عصبی و هیستری مفید است،ضد اسپاسم و آرام بخش است، تب بر است، بیخوابی را درمان می کند، ضد کرم معده و روده است، ضد هیجان است، میگرن را برطرف می کند، برای برطرف کردن دلهره، تشویش و نگرانی مفید است، در درمان بیماری مالیخولیا اثر مفید دارد، در برطرف کردن درد سیاتیک موثر است، سکسکه مداوم را از بین می برد، درد سینه را برطرف می کند، استفراغ را برطرف می کند، در معالجه مرض قند موثر است، گرد سنبل الطیب را روی زخم ها بپاشید التیام یابند.
? طرز استفاده 1) گرد سنبل الطیب: ریشه سنبل الطیب را خرد کرده و در حرارت 40 درجه خشک کنید. سپس آنرا آسیاب کنید و از الک ریز در کنید. گرد آن به عنوان ضد تشنج به کار می رود. مقدار مصرف آن 5-10 گرم در روز است.
2) مخلوط سنبل الطیب: 4 گرم گرد ریشه سنبل الطیب را با 4 گرم رازیانه و 4 گرم قند سائیده و مخلوط کنید،این مخلوط را چهار قسمت کرده و در طول روز به فواصل مساوی بخورید.
3) تنتور والریان: 100 گرم ریشه سنبل الطیب را خرد کرده و در نیم لیتر الکل طبی 60 درجه بریزید و بگذارید بماند. هر روز چند بار آن را بهم بزنید و پس از 15 روز آنرا صاف کرده و در شیشه دربسته نگهداری کنید .مقدار مصرف آن 10-30 قطره می باشد.
عملکرد صحیح دستگاه عصبی مرکزی به وسیله رسپتورهایی(گیرنده هایی) در مغز که به نام رسپتورهای گابا نامیده می شوند، تنظیم می شود. بر اساس مطالعات آزمایشگاهی مشخص شد که سنبل الطیب می تواند اتصالات این رسپتورها را ضعیف و سُست نماید. به این ترتیب، مکانیسم عمل و اثربخشی آن تا حدودی مشخص شد. در حقیقت این اطلاعات توضیح می دهد که چرا سنبل الطیب می تواند به افراد کمک کند تا به راحتی استرس و نگرانی را از خود دور نمایند.
در مطالعات مختلفی نشان داده شد که این گیاه اثر درمانی موثری بر روی افرادی که دارای درجات مختلفی از بیماری بی خوابی می باشند، دارد. به طور کلی سنبل الطیب موجب می شود که خواب با آرامش زیادی همراه باشد و همچنین گذر به مرحله خواب راحت تر صورت پذیرد. اما در این مطالعات چیزی مبنی بر اینکه این گیاه موجب افزایش کل زمان خواب می شود، مشاهده نگردید.
دو تحقیق دیگر نیز در این زمینه انجام شد. در این مطالعات نیز نشان داده شد که ترکیب سنبل الطیب با بادرنجبویه (Lemon Balm) در بهبود کیفیت خواب و در درمان بیماری بی خوابی(Insomnia) موثر است. این گیاه برای اختلالات یائسگی و عادت ماهیانه مفید است. یکی دیگر از خواص این گیاه، داشتن منگنز است که برای درمان سفیدی مو از آن استفاده می شود. مقدار و زمان مصرف تعیین یک مقدار مشخص برای مصرف این گیاه، کار مشکلی است، اما در منابع مختلف علمی درباره گیاهان دارویی، چیزی حدود 1 تا 10 گرم است. اگر از عصاره تغلیظ شده ریشه گیاه سنبل الطیب(آن چه به طور معمول در قرص ها و کپسول ها وجود دارد و دارای حداقل 5/0 درصد روغن های فرّار است) برای درمان بیماری بی خوابی استفاده می کنید، باید آن را حدود 30 تا 60 دقیقه قبل از خواب مصرف نمایید. فراورده های خشک شده ریشه این گیاه که به صورت 5/1 تا 2 گرمی هستند، نیز باید 30 تا 60 دقیقه قبل از خواب مصرف شوند. برخی نیز این گیاه را با بادرنجبویه، رازک، گل ساعت و اسکالکَپ(در طب چینی کاربرد دارد) ترکیب کرده و مصرف می کنند. مصرف تازه این گیاه بهتر و موثرتر از مصرف ریشه خشک آن است.
اثرات جانبی تحقیقات مختلف نشان می دهد که این گیاه هیچ گونه اثر مخربی روی توانایی افراد برای رانندگی و کار با ماشین آلات مختلف ندارد. تنها مورد گزارش شده، حمله قلبی شدید در مردی بود که سالیان دراز از سنبل الطیب به میزان 5 تا 20 برابر مقدار توصیه شده مصرف می کرده است و آن را به طور ناگهانی کنار گذاشته بود. به هر حال، هنگامی که سنبل الطیب بر اساس مقدار توصیه شده مصرف شود، منجر به اعتیاد و وابستگی به آن نخواهد شد. در مورد دیگری که در یک دانشجوی 18 ساله که قصد خودکشی داشت مشاهده شد، تنها علائم گزارش شده عبارت بودند از خستگی مفرط ، درد شکمی، رعشه و لرزش در دست ها و پاها. این فرد از 000/20 میلی گرم ریشه سنبل الطیب استفاده کرده بود که چیزی در حدود 40 تا 50 برابر مقدار توصیه شده است. به نظر نمیرسد که مصرف سنبل الطیب قبل از خواب موجب ایجاد مشکل در هوشیاری و تمرکز فرد در صبح شود. با این که تا کنون دلایل شناخته شدهای برای منع مصرف این گیاه در بارداری و شیردهی گزارش نشده است، اما بی خطر بودن آن نیز به اثبات نرسیده است. بنابراین باید در مصرف آن احتیاط کرد. ? مضرات چون سنبل الطیب برای کلیه مضر است باید آنرا با کتیرا خورد.[2]
?
خواص درمانی سنبل الطیب
- مجموعه: داروهای گیاهی و طب سنتی
خواص درمانی سنبل الطیب (علف گربه) سنبل الطیب گیاهی است علفی و چند ساله که ساقه آن به طور عمودی تا ارتفاع دو متر بالا می رود. این گیاه به صورت وحشی در جنگل های کم درخت، در حاشیه جویبارها و گودال ها در بیشتر مناطق آسیا و ایران می روید.
سنبل الطیب دارای بویی مطبوع است و گربه بوی این گیاه را از فاصل دور تشخیص داده به طرف آن می رود و در اطراف آن به جست و خیز می پردازد و از بوی آن مست می شود. گلهای سنبل الطیب برنگ سفید یا صورتی و به صورت خوشه ای است.
قسمت مورد استفاده این گیاه ریشه آن است و معمولا از ریشه گیاهی که بیش از سه سال عمر دارد استفاده می شود. سنبل الطیب پس از خشک شدن برنگ قهوه ای در می آید. طعم آن تلخ ولی خوشبو و معطر است. عطر آن پس از خشک شدن بیشتر می شود.
? ترکیبات شیمیایی
ریشه سنبل الطیب حاوی 1 درصد اسانس است. این اسانس درریشه تازه بیشتر است و به تدریج که ریشه خشک می شود مقدار اسانس آن کاهش یافته ولی بوی آن قوی تر می شود. اسانس تازه برنگ سبز مایل به زرد است ولی در اثر ماندن غلیظ می شود. آثار دارویی ریشه تازه آن سه برابر خشک شده آن است. سنبل الطیب باید در حرارت کم خشک شود و در حرارت بالا تمام اثر دارویی آن از بین می رود.
? خواص داروئی
ریشه سنبل الطیب از نظرطب قدیم ایران گرم و خشک است خواص مهم آن به شرح زیر است. اثر ضد تشنج دارد، در رفع ناراحتی های عصبی و هیستری مفید است،ضد اسپاسم و آرام بخش است، تب بر است، بیخوابی را درمان می کند، ضد کرم معده و روده است، ضد هیجان است، میگرن را برطرف می کند، برای برطرف کردن دلهره، تشویش و نگرانی مفید است، در درمان بیماری مالیخولیا اثر مفید دارد، در برطرف کردن درد سیاتیک موثر است، سکسکه مداوم را از بین می برد، درد سینه را برطرف می کند، استفراغ را برطرف می کند، در معالجه مرض قند موثر است، گرد سنبل الطیب را روی زخم ها بپاشید التیام یابند.
? طرز استفاده
1) گرد سنبل الطیب: ریشه سنبل الطیب را خرد کرده و در حرارت 40 درجه خشک کنید. سپس آنرا آسیاب کنید و از الک ریز در کنید. گرد آن به عنوان ضد تشنج به کار می رود. مقدار مصرف آن 5-10 گرم در روز است.
2) مخلوط سنبل الطیب: 4 گرم گرد ریشه سنبل الطیب را با 4 گرم رازیانه و 4 گرم قند سائیده و مخلوط کنید،این مخلوط را چهار قسمت کرده و در طول روز به فواصل مساوی بخورید.
3)تنتور والریان: 100 گرم ریشه سنبل الطیب را خرد کرده و در نیم لیتر الکل طبی 60 درجه بریزید و بگذارید بماند. هر روز چند بار آن را بهم بزنید و پس از 15 روز آنرا صاف کرده و در شیشه دربسته نگهداری کنید .مقدار مصرف آن 10-30 قطره می باشد.
? مضرات
چون سنبل الطیب برای کلیه مضر است باید آنرا با کتیرا خورد.
به گزارش خبرنگار باشگاه خبرنگاران کرمانشاه
برگهای آن دارای 7-5برگچه به رنگ سبز سیر است.گل نسترن مانندگل سرخ بوده وبه رنگهای سفید،صورتی وسرخ می باشدکه به حالت منفردویامجتمع ظاهرمی شود.
خواص داروئی:
ازنظرطب قدیم ایران گرم وخشک است:
1) سرشارازویتامین Cمی باشد.درصدگرم آن 600میلی گرم (6گرم)ویتامین Cوجوددارددرحالی که 100گرم پرتقال فقط دارای 50میلی گرم ویتامین Cاست بنابراین مقدارویتامین Cگل نسترن120برابرپرتقال است.
2) درمان کننده حبس البول است.
3) بوی بد بدن رادفع می کند.آنهائی که عرق زیادمی کنندوبوی بد می گیرندبایدتن خودرابعدازحمام کردن بادم کرده گل وبرگ نسترن آبکشی کنند.
4) آرام کننده اعصاب است.
5) اسهال رابرطرف می کند.دم کرده آنرا می توان به کودکان برای رفع اسهال داد.
6) خونریزی سینه رابندمی آورد.
7) سنگ وورم کلیه رارفع می کند.
8) الیاف داخلی سای نورودون ضدانگل است مخصوصاًکرم اسکاریس راودراین موردباید5/0گرم آن رامخلوط باعسل خورد.
9) اگردرادرارآلبومین وجود داشته باشدبرای برطرف کردن آن ازدم کرده این گیاه استفاده کنید.
10) بی خوابی رابرطرف می کند.
11) انقباض ماهیچه های معده رابرطرف می کند.
12) سرعت جریان خون رادرپوست زیادکرده وباعث لطافت پوست می شود.
13) دررفع غم وغصه مؤثراست.
14) برای رفع طپش قلب ازدم کرده آن بنوشید.
15) معده راتقویت می کند.
16) مصونیت بدن رادر مقابل بیماریها بالا می برد.
17) برای ترمیم شکستگی استخوان ورفع ورم مقعدضمادی ازبرگ این گیاه درست کرده وروی قسمت شکستگی یاتورم قرار دهید../س
گیاهشناسی:
گیاه نسترن درختچه کوچکی است که ارتفاع آن تا 3 متر میرسد. برگها شامل پنج تا هفت برگچه دندانهدار و به شکل بیضی نوکتیز و گلها به رنگهای گلی(قرمز کمرنگ)، سفید مایل به گلی و یا سفید میباشند که تکتک و یا به صورت مجتمع دیهیم بر روی شاخه قرار میگیرند. نهنج گل پس از رشد به جسم کوزهمانند و قرمزرنگی تبدیل میشود و قسمت داخلی آن الیاف ظریف و باریکی دارد که میوههای فندقهای درون کوزه را در بر میگیرد. گل نسترن در اکثر نقاط ایران به طور خودرو میروید. قسمت مورد استفاده این گل، کوزههای مذکور میباشد که به هیپس مشهورند.
تاریخچه:
استفاده از میوه گل نسترن (R. canina hips) در قرون وسطی رواج داشت و زمانی در میان عامه مردم برای بیماریهای قفسه سینه مصرف میشد. میوه رز منبع طبیعی ویتامین C میباشد که موجب کاربرد گسترده آن در مکملهای ویتامین طبیعی، چای و محصولات متنوع دیگر از جمله سوپ و مارمالاد شده است. اگرچه این محصولات، به لحاظ تاریخی، مکمل غذایی به شمار میآمدند، ولی به عنوان داروی ملین و ادرارآور نیز مصرف شدهاند. پیشتر، میوه رز به عنوان نوشیدنی مغذی برای کودکان و همچنین به منظور طعمدهنده در چای و مربا استفاده میشد.
ترکیبات مهم:
میوه تازه گل نسترن (هیپس) حاوی 5/0 تا 7/1 درصد ویتامین C میباشد که ترکیبی از آسکوربیک اسید و هیدرو اسکوربیک اسید است.
میزان ویتامین C میوه خشک موجود در بازار، ممکن است مختلف باشد. در آزمایشی که با روش رنگسنجی و تین لایه کروماتوگرافی انجام گرفت، مشخص شد کاهش ویتامین C بستگی به مقدار خرد کردن و ذرات این میوه دارد؛ به عنوان مثال در صورتی که میوه فقط نصف شود، میزان ویتامین C موجود در آن پس از یک سال و نیم نصف میشود، در حالی که اگر خرد شود، پس از شش ماه صددرصد ویتامین C آن از بین میرود.
با وجودی که در بعضی منابع از میوه گل سرخ به عنوان غنیترین منبع ویتامین C یاد شده، ولی منابع طبیعی غنیتری نیز گزارش شدهاند. مرکبات 50 میلیگرم، کلم بروکلی خام و کیوی حدود 100 میلیگرم، بعضی سبزیجات مناطق گرمسیری 200 تا 300 میلیگرم، میوه گلسرخ 1250 میلیگرم، آسرولا 1000 تا 2330 میلیگرم و مارجون 3150 میلیگرم در هر صد گرم ویتامین C دارند.
میوه گل سرخ همچنین حاوی ویتامینهای A1، B1، B2، B3 و K میباشد.
از دیگر ترکیبات این میوه، پکتین (11 درصد)، تاتنها (2 تا 3 درصد)، اسید سیتریک و اسید مالیک، فلاونوئیدها، رنگدانههای زرد و قرمز مخصوصاً کاروتنوئیدها، وانیلین، اسانس و قندها را میتوان نام برد.
داروشناختی و اثرات مهم:
ویتامین C یک مکمل غذایی است و به عنوان ضد اسکوربوتیک مصرف میشود. برای جبران کمبود این ویتامین میتوان از میوه گلسرخ استفاده کرد. متأسفانه چون ممکن است مقدار زیادی از ویتامین C هنگام خشک کردن و یا تهیه محصول از میوه گل سرخ از بین برود، مقداری ویتامین C مصنوعی به این محصولات اضافه میشود که روی بستهبندی آنها ذ کر نمیگردد. در صورتی که میوه این گیاه به صورت تازه مصرف شود، دارای مقدار زیادی ویتامین است که مستقیماً جذب بدن میشود. میوه گل سرخ ادرارآور و مسهل است و از آن برای کاهش تشنگی، کاهش التهاب معده و نیز به عنوان طعمدهنده و همچنین، تهیه مربا استفاده میشود.
مسهل بودن این گیاه به خاطر اسید مالیک، اسید سیتریک، گلوکوزیدهای پورگاتیو، مانند مولتیفلورین A و B و پکتین موجود در آن است.
سمیت و عوارض جانبی:
مصرف خوراکی میوه گل سرخ هیچگونه مسمومیتی ایجاد نمیکند و 100 گرم از آن حاوی بیش از 1200 میلیگرم ویتامین C میباشد. مصرف مقادیر کم آن هیچ عارضهای در بر ندارد و در مورد مصرف مقدار زیاد و طولانی آن هم گزارشی ارائه نشده است. در کتب اروپایی، مانند کمیسیون E، عوارض مصرف مقدار زیاد این میوه ناشناخته گزارش شده است.
البته کارگرانی که به طور مداوم در معرض میوههای گلسرخ هستند، ممکن است دچار حساسیت و مشکلات تنفسی شوند. بعضی از این عوارض در واقع، حساسیت نیستند، بلکه پرزهای ریز میوه گلسرخ هستند که مانند پشم شیشه بر روی پوست تحریکات مکانیکی پوستی ایجاد میکنند.
طریقه و میزان مصرف:
1 تا 3 قاشق میوه خردشده را در آب جوش ریخته و 15 تا 20 دقیقه بگذارید به همان حال بماند؛ سپس آن را صاف و مصرف کنید. این مقدار را میتوان روزی سه بار تکرار کرد. میزان مصرف میتواند بر حسب وزن تا روزی 12 گرم باشد.
مهمترین اثرات گزارششده:
ضد درد، ضد اسهال، ضد اکسیدان، ملین، ادرارآور، کاهشدهنده قند خون، مسهل، مهارکننده لیپواکسیژناز ، مقوی اعصاب و ضد کرم.
نکات قابل توجه:
1 – گلسرخ دارای گونههای متعددی است که جنس همگی آنها رزا میباشد. بعضی گونهها خود انواع (واریتههای) مختلفی دارند که ممکن است به رنگهای گوناگون دیده شوند.
2 – تعداد زیادی گل رز با رنگهای مختلف و یا چندرنگ با تغییرات ژنتیکی و یا به طور پیوندی تولید شدهاند که ممکن است گلبرگهای زیادی داشته باشند. این واریتهها صرفاً زینتی هستند و مورد استفاده دارویی قرار نمیگیرند.
3 – گل محمدی که نوعی گل سرخ میباشد، یکی از گونههای مشهور و مهم است که استفاده صنعتی و دارویی دارد. این گل به وفور در ایران یافت میشود.
گل نسترن طبیعت گرم وخشک دارد
گل نسترن: dog rose
? نام علمی : rosa canina
نسترن که درکتابهای قدیمی به نام نسرین،نسترن ونستر نیز نامیده شده است درختچهای کوچکی است که درحاشیه جنگل ها،چاههاوگودال های آب می رویدوارتفاع آن به حدود سه مترمی رسد.
برگهای آن دارای 7-5برگچه به رنگ سبز سیر است.گل نسترن مانندگل سرخ بوده وبه رنگهای سفید،صورتی وسرخ می باشدکه به حالت منفردویامجتمع ظاهرمی شود.
میوه آنبیضی شکل وبه رنگ قرمزتیره یاروشن است که به نام سای نورودون Cynorhodonخوانده می شود.جدار داخلی میوه دارای الیاف باریک وابریشمی است که درآن فندقه های سختی جادارد.پس ازخشک شدن دارای طعمی قابض وکمی شیرین بابوئی ضعیف می باشد.
? ترکیبات شیمیای:
قسمت گوشتدار سای نورودون دارای مقدارزیادی ویتامین C،اسید سیتریک،اسیدمالیک،قندوتانن است.
دانه های آن دارای حدود 10%روغن بوده که به رنگ زردکمرنگ متمایل به قرمزودارای بوئی مطبوع می باشد.البته دانه ها سمی است.
? خواص داروئی:
1) دم کرده:50گرم سای نورودون رادریک لیترآب جوش ریخته وبه مدت 10دقیقه دم کرده وسپس آن راصاف کنید.
2) جوشاندهمقدار50گرم سای نورودون رادریک لیترآب جوش ریخته وبگذاریدبه آرامی برای مدت 10دقیقه بجوشدسپس آن راصاف کنید.این جوشانده به عنوان ضد بیماری اسکوربوت(کمبودویتامین C)به کارمی رود.
3)جوشانده غلیظ:مقدار50گرم سای نوردون رادریک لیترآب جوش ریخته وبگذاریدبه آرامی بجوشدتاحجم آن نیم لیتر شودسپس آن راصاف کنید.این جوشانده بسیار ادرارآوربوده وبرای برطرف کردن حبس البول بکار می رود.
4)گرد سای نورودون:مقدار مصرف این گرد5/0تا1گرم می باشدوبه عنوان ضدبیماری اسکوربوت مصرف می شود.
5)مربای سای نورودون:ابتداباید سای نورودون را به خوبی تمیز کرده،پوست،الیاف داخلی ودانه هارااز آن خارج کنیدودرداخل ظرفی که سرکه داردبریزید وبهم بزنیدتا نرم شودسپس آن راکوبیده وباالک کنید،وقسمت صاف شده رابا5/1برابروزنش قندیاشکرمخلوط کرده وبپزیدتابه صورت خمیر یکنواختی درآید.
6)شربت نسترن:یک گیلوگرم سای نورودون رابا250گرم نبات کوبیده یاشکرمخلوط کرده و5/1لیترنیزعرق نعناع به آن اضافه کنیدودرجای گرمی بگذاریدبماند.البته هرروزآن راتکان دهیدبعدازدوهفته آن راصاف کنید.مقدار مصرف آن یک فنجان سه بار درروز است.
7)عرق نسترن:یک چهارم لیوان ازعرق نسترن راعرق نسترن رابایک لیوان آب مخلوط کرده،سپس آن راشیرین کنید.ازاین شربت می توانیدچندلیوان درروز بنوشید
? خواص طبی:
گل نسترن ازنظرطب قدیم ایران گرم وخشک است:
1) سرشارازویتامین Cمی باشد.درصدگرم آن 600میلی گرم (6گرم)ویتامین Cوجوددارددرحالی که 100گرم پرتقال فقط دارای 50میلی گرم ویتامین Cاست بنابراین مقدارویتامین Cگل نسترن120برابرپرتقال است.
2) درمان کننده حبس البول است.
3) بوی بد بدن رادفع می کند.آنهائی که عرق زیادمی کنندوبوی بد می گیرندبایدتن خودرابعدازحمام کردن بادم کرده گل وبرگ نسترن آبکشی کنند.
4) آرام کننده اعصاب است.
5) اسهال رابرطرف می کند.دم کرده آن را می توان به کودکان برای رفع اسهال داد.
6) خونریزی سینه رابندمی آورد.
7) سنگ وورم کلیه رارفع می کند.
8) الیاف داخلی سای نورودون ضدانگل است مخصوصاًکرم اسکاریس راودراین موردباید5/0گرم آن رامخلوط باعسل خورد.
9) اگردرادرارآلبومین وجود داشته باشدبرای برطرف کردن آن ازدم کرده این گیاه استفاده کنید.
10) بی خوابی رابرطرف می کند.
11) انقباض ماهیچه های معده رابرطرف می کند.
12) سرعت جریان خون رادرپوست زیادکرده وباعث لطافت پوست می شود.
13) دررفع غم وغصه مؤثراست.
14) برای رفع طپش قلب ازدم کرده آن بنوشید.
15) معده راتقویت می کند.
16) مصونیت بدن رادر مقابل بیماریها بالا می برد.
17) برای ترمیم شکستگی استخوان ورفع ورم مقعدضمادی ازبرگ این گیاه درست کرده وروی قسمت شکستگی یاتورم قرار دهید.
18) چون گل نسترن شیرین است حشرات رابهخودجذب می کندمخصوصاًحشره مخصوصی به نام سای نیپس Cynipsکه درنیش زدن،برجستگی های کوچکی پوشیده ازتاروبه رنگ سبز مایل به قرمز درآن به وجودمی آوردکه به نام (به دگار)Bedegarمعروف است که خواص طبی مهمی دارد.مخصوصاًبرای بیماران مسلول تقویت کننده بوده ومانع عرق کردن می شود؛وهمچنین مقدارآلبومین درادرار راکم می کند.(به دگار)اثر آرام کننده اعصاب نیز دارد.
? مضرات نسترن:
نسترن به هیچ وجه خطری ندارد وهمه می توانندازآن استفاده کنندولی همانطورکه گفته شددانه های آن سمی است ونبایدمصرف شود
نَستَرَن (Rosa canina) یکی از گونههای وحشی رز و بومی اروپا، آسیای باختری و شمال خاوری آفریقا است. گلهای آن ریز هستند که به رنگهای صورتی، سفید، قرمز و گاهی زرد یافت میشوند. بوی آنها ملایم و مطبوع است.
نسترنها در طول جنگ جهانی دوم در باغهای پیروزی آمریکا کاشته میشدند و هنوز هم در نواحی مرطوب و شنی نوار ساحلی خاوری یافت میشوند.[1]
محتویات
ویژگیهای ظاهری
نسترن درختچهای برگریز است. ارتفاع آن از 1 تا 5 متر متغیر است و ممکن است بیشتر هم رشد کند. گلهای نسترن کوچک و دارای پنج گلبرگ هستند. رنگ آنها از صورتی تا سفید (معمولاً صورتی کمرنگ) متغیر است. این گیاه بر روی ساقههایش تیغهای کوچک و تیزی دارد که در بالا روندگی کمکش میکنند.[1]
خواص
میوه آن دارای مقدار بسیار زیاد ویتامین ث است.[1] در طب سنتی ایران به کار میرود. از مهمترین خواص دارویی آن میتوان آرامش بخشی و التیام بیماریهای قلبی را نام برد. مقوی معده، پایین آورنده فشار خون، کمکننده قند خون است و درد و ورم کلیه و اسهال را درمان میکند.
آن را به صورت دمکرده (چای میوه نسترن) مصرف میکنند.
نگارخانه
برنامه درمان های گیاهی یک برنامه جهت درمان بیماری ها با گیاهان دارویی و سایر خوراکی های طبیعی می باشد.
در برنامه درمان های گیاهی سعی شده است که درمان های طبیعی و خانگی برای رفع مشکلات بدن و بیماری ها با استفاده از طب سنتی و گیاهی به کاربران عزیز ارائه شود
تعدادی از ویژگی های برنامه درمان های گیاهی :
- امکان جستجو در بیماری ها
- مرتب بودن نام بیماری ها بر اساس حروف الفبا
- بروزرسانی هر ماه
- رابط کاربری خوب و ساده (زیبا بودن و سادگی برنامه)
- حجم کم برنامه (که امکان دانلود برنامه با هر نوع اینترنتی را فراهم می سازد)
برخی از بیماری هایی که برای آن ها درمان هایی در برنامه گفته شده است
احساس خستگی
سینوزیت
سودا
لکنت زبان
حساسیت فصلی
رشد کودکان
سوختگی
تقویت حافظه
کم خونی
سرما خوردگی
میخچه
کمردرد
ناخن
واریس
و….
.: Weblog Themes By Pichak :.